Patron szkoły
Zachęcamy do obejrzenia filmów o naszym Patronie w wersji dla młodszych uczniów
„Stanisław Moniuszko dla dzieci”:
Krótka historia o Patronie dla starszych uczniów
W majątku Ubiel, położonym w pobliżu Śmiłowicz 5 maja 1819 roku przyszedł na świat Stanisław Moniuszko. Jego rodzice Elżbieta (z domu Madżarska) oraz Czesław Moniuszko, stworzyli mu sielskie i radością przepełnione dzieciństwo. Od najmłodszych lat zdradzał talent muzyczny, który jego rodzice pielęgnowali z wielką starannością. Kontakt ze wszechobecną w Ubielu muzyką ludową niewątpliwie wpłynął na artystyczną wrażliwość przyszłego kompozytora, stając się potem cennym źródłem twórczych pomysłów, podobnie jak tradycje stanu szlacheckiego, w których Moniuszko wyrastał.
W 1827 r. Elżbieta i Czesław Moniuszkowie przenieśli się do Warszawy, aby zapewnić Stasiowi i jego dwóm braciom ciotecznym odpowiednią edukację. Spędzili tu jednak tylko trzy lata, gdyż pogarszająca się sytuacja finansowa rodziny Moniuszków zmusiła ich do przeniesienia się do prowincjonalnego Mińska. Stanisław pobierał więc nauki w tamtejszym gimnazjum, zaś lekcji muzyki udzielał mu Dominik Stefanowicz.
W 1834 r. piętnastoletni Stanisław opuścił szkołę z powodu złego stanu zdrowia i na trzy lata przeniósł się do majątku w Ubielu.
W 1836 r. wraz ze stryjem Aleksandrem pojechał do Wilna, gdzie poznał opery Mozarta, Rossiniego i Webera.
W 1837 r. młody Moniuszko został wysłany do Berlina na nauki do Karola Fryderyka Rungenhagena, dyrygenta Singakademie (Szkoła Główna Muzyczna w Warszawie została po powstaniu zamknięta).
W Berlinie studiował teorię muzyki, dyrygowanie, akompaniował śpiewakom, słuchał oper. Tam też skomponował dwa kwartety smyczkowe i po raz pierwszy wydano jego kompozycje (trzy pieśni i balladę Trzech Budrysów ).
Po opuszczeniu Berlina Stanisław osiadł w Wilnie, gdzie został organistą przy kościele Św. Jana, a wcześniej ożenił się ze swoją wieloletnią sympatią Aleksandrą Müllerówną (ze związku tego narodziło się kilkoro dzieci).
Samodzielność była dla Moniuszki niełatwą próbą charakteru, musiał bowiem zabiegać o lekcje i domagać się za nie godziwej zapłaty. Dla podreperowania sytuacji rodzinnej, zaczął pisać operetki i wodewile wystawiane w Wilnie i innych miastach – Nocleg w Apeninach, Ideał, Karmaniol, Nowy Don Kichot, Żółta szlafmyca.
Później został dyrygentem orkiestry teatru wileńskiego. W Wilnie powstało też wiele pieśni, które potem drukowano jako periodyczne zbiorki. Pierwszy z nich pod tytułem Śpiewnik Domowy został wydany w 1844 r. W sumie ukazało się 12 śpiewników z pieśniami, które trafiały do serc i wyobraźni odbiorców, były proste i zrozumiałe, na wskroś polskie.
Z tego też powodu stały się w ówczesnym czasie bardzo popularne, były bowiem przekaźnikiem polskości, kwintesencją polskiej kultury i piękna polskiej pieśni.
Podbudowany sukcesem pieśni, Moniuszko postanowił skomponować operę. W Warszawie poznał librecistę Włodzimierza Wolskiego, z którym stworzyli pierwszą dwuaktową operę Halkę zwaną też Halką Wileńską, gdyż po raz pierwszy została ona wystawiona właśnie w Wilnie (1848 r.). Kolejnym utworem, po raz pierwszy wystawionym w 1848 r. była Milda – kantata do słów Ignacego Kraszewskiego.
W 1860 r. powstała trzyaktowa opera Hrabina będąca satyrą na francuskie obyczaje polskiej arystokracji, i zarazem obroną polskości i patriotyzmu.
W 1861 r. wystawiono jednoaktową operę Verbum Nobile, bardzo dobrze ocenioną …Dawno na naszej scenie nic podobnie udatnego jak ta opera nie widziano…
Od 1864 r. Moniuszko wykładał też w Instytucie Muzycznym kierowanym przez A. Kątskiego, gdzie uczył przedmiotów teoretycznych.
We wrześniu 1865 r. zostało wystawione bodaj największe dzieło Moniuszki Straszny dwór opera napisana pod wpływem wybuchu powstania styczniowego, której patriotyczny charakter oraz manifestacyjna na nią reakcja publiczności przyczyniły się do zdjęcia opery z repertuaru teatru przez cenzurę.
W kolejnych latach życia, Moniuszko nieustannie zmagał się niedolą bytu i kłopotami zdrowotnymi. W tym okresie skomponował jeszcze muzykę do „ Sonetów krymskich ” Adama Mickiewicza, operę „ Paria ”, operetkę „ Beata ” oraz szereg pieśni.
Wielki twórca polskich oper zmarł w biedzie, na atak serca 4 czerwca 1872 roku.
